Komitet Obywatelski w Markach - 1915-1916
| fb.com: | |
|---|---|
| opub.: | 2018-08-10, 19:01 |
| data powiązana: | 1914-08-19 |
| tagi: | I Wojna Światowa Wycinki prasowe-Marki |
19 sierpnia 1914 roku władzę w Markach przejął Komitet Obywatelski. Powstała namiastka przyszłego samorządu.
Działo się to w 1914 roku w trakcie I Wojny Światowej. 1 sierpnia 1914 roku władze rosyjskie zezwoliły na utworzenie lokalnych komitetów obywatelskich, mających zajmować się organizacją zaopatrzenia ludności w niezbędne artykuły przemysłowe i rolne oraz pomagać ofiarom wojny.
Społeczeństwo szybko zorganizowało się w sieć Komitetów Obywatelskich. Komitety te były namiastką przyszłego samorządu.
Centralny Komitet Obywatelski powstał 1 sierpnia 1914 roku w Warszawie a pierwszy lokalny Komitet w Królestwie Polskim 10 sierpnia w Wołominie. Wkrótce, 19 sierpnia, powstał Praski Komitet Obywatelski. Działał on równoległe z Komitetem Obywatelskim miasta Warszawy i razem z nim w 1916 roku przekształcił się w samorząd miejski.
W gminie Bródno, do której należały Marki, także powstał Komitet Obywatelski. W oddzielnych dzielnicach gminy utworzono podkomitety. Jeden z nich powstał w Markach.
Komitet obywatelski pod Warszawą
W podmiejskiej okolicy, w gm. Bródno powstał komitet obywatelski. [...] Aby dać staranną pomoc odzielnym dzielnicom gminy, utworzono podkomitety: w Markach, [...] Zarząd tworzą: [...] piętnastu sołtysów i tyluż obywateli. [...]
Kurjer Warszawski. R. 94, 1914, nr 230, s.2
Komitet obywatelski pod Warszawą
W podmiejskiej okolicy, w gminie Bródno utworzono Komitet Obywatelski. [...] By dać staranną pomoc poszczególnym dzielnicom, utworzono podkomitety: w Markach, [...] Zarząd stanowią: [...] pozatem 15 sołtysów i tyluż obywateli. [...]
Gazeta Poranna 2 Grosze. R. 3, 1914, nr 690 (232) + dod., s.3
Marki znalazły się pod okupacją niemiecką 24 sierpnia 1915 roku. W zmienionych warunkach przystąpiono, prawie natychmiast, do organizowania życia publicznego i gospodarczego. Prasa warszawska z 5 września 1915 roku poinformowała:
Targówek
Gmina Bródno przystępuje wobec zmienionych warunków do zorganizowania życia publicznego i gospodarczego. [...] wybrano radę gminną w mysl wskazówek komitetu obywatelskiego gub. warszawskiej.[...] wybrano komisję szkolną, która ma we wsiach wyznaczyć liczbę szkół i opracować budżety. Do komisji tej weszli z okręgu: [...] Marki - Pustelnik -Siwki -Drewnica -Grodzisk i Zielonka pp.: ks. Dominik Budzejko, inż. Ciechanowski, Józef Grabowski i Ludwik Borkowski [...]
Kurjer Warszawski. R. 95, 1915, nr 245 + dod., s.6
Z działalności komitetów obywatelskich
[...] Obecnie w samym powiecie warszawskim wypadło w skutek rozwiązania komitetu zamknąć szpitale [...] oraz w Markachi Jeziornie, gdzie leczyło się po 25 chorych. Nadto zamknięto lecznice dlaprzychodzących chorych w [...] Markach i Zielonce. [...]
Gazeta Świąteczna. R.XXXV, nr 1809, s.2
Ten fragment naszej historii został zapomniany. A przecież powinniśmy odwoływać się do dokonań komitetów obywatelskich. Był to wielki społeczny zryw. Mieliśmy do czynienia z samoorganizacją społeczeństwa. Było to w zasadzie budowanie od podstaw nowoczesnego społeczeństwa.
Te wydarzenia powinny znaleźć swoje miejsce w naszej historii. Nasza historia to nie tylko walka zbrojna. To także historia ludzi podejmujących systematyczną pracę dla innych. Może wydawać się to mało znaczące, ale było i jest bardzo ważne. Komitety obywatelskie były dowodem na to, że różnice ideologiczne nie miały znaczenia w sytuacjach kryzysowych kiedy potrzeba była współpraca a nie kłótnie polityczne.
Czy tamte wydarzenia, w których podstawę stanowiła aktywność obywatelska, działalność organizacji społecznych, mogą nas dziś czegoś nauczyć?
Antoni Widomski
Aktualizacja: 13:23 29.01.2023
Źródła:
* Kurjer Warszawski. R. 94, 1914, nr 230, s.2
* Gazeta Poranna 2 Grosze. R. 3, 1914, nr 690 (232) + dod., s.3
* Kurjer Warszawski. R. 95, 1915, nr 245 + dod., s.6
* Gazeta Świąteczna. R.XXXV, nr 1809, s.2
Lokalizacja oryginałów: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
